Grochów

Informacje

Grochów - niegdyś wieś w powiecie warszawskim (gmina Wawer, parafia Praga), wspominana już w 1347 roku, kiedy to należała do tzw. dóbr skaryszewskich, pod nazwą "Grochowo" wymieniona w 1570 roku. Znacznie zniszczona podczas potopu szwedzkiego została uporządkowana dopiero za czasów stanisławowskich, kiedy to król 14 V 1780 roku formalnie wszedł w posiadanie dóbr (czternaście lat wcześniej zawarł umowę z kapitułą płocką o zamianę na inne dobra jej przylegające) i odstąpił je swojemu bratankowi, księciu Stanisławowi Poniatowskiemu, który pełnił wówczas funkcję podskarbiego wielkiego litewskiego. Ten podzielił wieś na osiem części, nadając różnym osobom.
Najdalej wysuniętą na wschód, oznaczoną jako I (okolice dzisiejszej pętli tramwajowej na Gocławku oraz Parku im. J. Szypowskiego "Leśnika" d. 13 IX 1944) , otrzymał 30 XII 1784 roku kasztelan chełmiński Jan Dziewanowski, po trzydziestu pięciu latach teren ten przejął hrabia Bruno Kiciński a po nim Karol Osterloff (1799-1866), po którym pozostał słynny dworek. On też pobudował tam browar, gorzelnię, destylarnię i fabrykę wina szampańskiego. Po jego śmierci cały obszar został podzielony jeszcze na trzy kolonie - dwie (wraz ze znajdującymi się tu zakładami) przejęli Simon i Stecki, zaś ta mieszkalna znalazła się w posiadaniu niejakiego Chmielewskiego.
Część II 6 I 1790 roku została nadana administratorowi dóbr książęcych Janowi Millerowi. Około 1880 roku jej właścicielem był Władysław Herman.
Część III 12 I 1785 roku otrzymał kustosz inflancki ksiądz Wichert. Później znalazła się w dobrach Władysława Hermana. W pobudowanym tu pałacyku mieszkał wraz z rodziną Mathias Bersohn (1824-1908) - historyk sztuki i kultury pochodzenia żydowskiego. Po jego śmierci dworek przejął Karol Myśliński.
Część IV 20 IX 1784 roku nadana została kapitanowi korpusu pontonierów nazwiskiem Bogucki, jednak już w 1800 roku jako jej właściciel podpisywał się niejaki Bertholdi.
Część V - zwane "Zapowiednią" obrzeża dóbr Kawęczyn - 7 I 1784 roku otrzymał obywatel miasta Pragi Franciszek Samsonowicz. Około 1840 roku nabył je Jan Emanuel Brühl (1804-1863) - urzędnik państwowy i właściciel ziemski żydowskiego pochodzenia, który posiadał już znaczną część ówczesnej wsi Targówek.
Część VI otrzymał 23 IV 1784 roku kasztelan brzesko-kujawski Piotr Sumiński. Przed 1840 roku nabył ją wspomniany już Jan Emanuel Brühl i zaraz podzielili na niewielkie działki, dzierżawiąc je dwudziesto - i czterdziestoletnimi umowami znanym przemysłowcom. Po jego śmierci dobra te przejęli synowie - Robert Ignacy (1841-1888) i Emil Ludwik (1842-1904), obaj obywatele Warszawy - kontynuując rodzinną tradycję i dalej rozwijając produkcję przemysłową. Najwcześniej pojawiły się więc tu mydlarnie Jana Hocha, Stencla i Maetzego słynące ze znakomitych świec, później tkalnie i przędzalnie , słynna garbarnia braci Jeromimów a w 1880 fabryka zapałek Teofila Bieńkowskiego.
Część VII - zwaną Witolinem - otrzymał 1 VII 1789 roku Feliks Szamborski, później właścicielem jej stał się niejaki Łempicki.
Część VII również 1 VII 1789 roku znalazła się w rękach zapewne jego brata Grzegorza Szamborskiego. Był to wówczas las ciągnący się od terenów za lokomotywownią na Olszynce Grochowskiej (miejsce bitwy stoczonej 25 II 1831 roku) aż do dzisiejszego ronda Wiatraczna i trójkąta ulic Grochowska - Międzyborska - al. J. Waszyngtona, gdzie przy ul. Dobrowoja zachowały się pojedyncze drzewa-relikty. Po III rozbiorze Polski wszystkie te tereny nadal były traktowane jako własność kapituły płockiej i dopiero na mocy carskiego dekretu z 24 VI 1870 roku pozwolono prawowitym właścicielom na spłatę czynszów wieczystych i zamienić prawa czynszowe na własność wieczystą. W tym samym roku Jan Zawisza odkrył tu w pobliżu Wisły i nasypu Kolei Terespolskiej cmentarzysko prehistoryczne z epoki brązu. W 1916 roku tereny te zostały scalone i włączone w granice administracyjne Warszawy.

Obszar

Teren położony w obrębie: ul. Chłopickiego, linia kolejowa ze stacją Warszawa-Olszynka Grochowska (fragmentarycznie wzdłuż ul. Makowskiej), ul. Chodakowska, ul. Mińska, ul. Stanisławowska, ul. Terespolska, ul. Stanisława Augusta, wschodnia granica parku Skaryszewskiego, al. Waszyngtona, planowana Al. Tysiąclecia (wzdłuż Kanału Wystawowego), ul. Ostrobramska, ul. Zamieniecka.