Pałac Prezydencki

Mapa

Informacje

Pierwotnie zbudowano tu w 1643-5 pałac wg proj. Constantina Tencalli (pierwsze i drugie piętro) i Łukasza Dąbrowskiego (parter) dla hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego. Wzorowany był na palazzo Barberini w Rzymie. Lwy przed pałacem wykonał Landini, a figury na dachu, przeniesione z Bramy Krakowskiej, Maliński. Rzeźby zakupiono za 100 zł każdą. Ok. 1660 pałac  kupił Jeerzy Stanisław  Lubomirski, a w 1674 pałac kupili Radziwiłłowie i Michał Kazimierz „Rybeńko” Radziwiłł rozbudował pałac. Była to wówczas najwystawniejsza i najbardziej hulaszcza rezydencja. Po potopie szwedzkim pałac został zniszczony i nie został od razu odbudowany. Powoli popadał w ruinę i jego zrujnowane pokoje zaczęli zamieszkiwać bezdomni. W 1694 Karol Stanisław I Radziwiłł zatrudnił Karola Ceroniego i Augusta Locciego do uporządkowania pałacu, co potrwało aż do 1705.  Pod koniec lat ’30 XVIII w. pałac miano odbudować wg proj. Deybla ale skończyło się na kosmetyce. Zanim przystąpiono do odbudowy, trzeba było stoczyć walkę z bezdomnymi, którzy nie chcieli opuścić pałacu. W 1707 mieszkał tu car Piotr Wielki po zwycięstwie nad Szwedami. Poważną przebudowę wykonano w 1755-9 pod kierunkiem Augustyna Roszkowicza. W latach 1759-62 zmieniono wygląd fasad i dostawiono dwie oficyny, najprawdopodobniej posługując się starymi planami Deybla. Od 1774 do końca XVIII w. mieścił się tu teatr publiczny na ponad 500 widzów. W 1778 odbyła się tu premiera pierwszej polskiej opery, Nędzy uszczęśliwionej, którą napisał Maciej Kamieński z librettem Wojciecha Bogusławskiego. Pokaz odbył się w wynajętej Sali Wielkiej. Mimo dużej popularności sztuki, Karol „Panie kochanku” Radziwiłł wyrzucił aktorów z budynku. Urządzał on bowiem wystawne bale na kilkaset osób ze szlachty, najczęściej zupełnie przypadkowych. W 1789 z ogrodów pałacowych wystartował balonem Francuz Blanchard. W pawilonie przyulicznym działał jeden z najbardziej luksusowych sklepów ówczesnej Warszawy, należący do Franciszka Hampla, a sprzedający meble i porcelanę. W latach 1790-1813 właścicielem był Dominik Radziwiłł, a po jego śmierci pałac został zakupiony przez rząd Królestwa Polskiego i w 1818-9, pod okiem Christiana Piotra Aignera, dokonano przebudowy w stylu klasycznym. Ustawiono 10 posągów na attyce od frontu. W czasie rządów pruskich mieścił się tu teatr polski i niemiecki, potem francuski, a w czasie zaboru rosyjskiego w pałacu rezydował namiestnik carski: najpierw Józef Zajączek, który kupił zniszczony po wojnach napoleońskich pałac w 1817, później mieszkał tu Iwan Paskiewicz. Przeróbki pałacu dla zarządców kosztowała 9.000.000 florenów. 24.02.1818 Chopin po raz pierwszy wystąpił publicznie. Miał wtedy 8 lat. W 1831 w pałacu obradował Rząd Narodowy. Dziedziniec przeznaczono na podjazd dla powozów. Zresztą istniała tu nawet francuska restauracja Aleksandra Bartoszewskiego w XIX w. W 1852 pałac spłonął w czasie pożaru, a odbudowano go w 1854 wg proj. Alfonsa Kropiwnickiego z nowymi figurami Pawła Malińskiego. W 1870 postawiono tu pomnik znienawidzonego Iwana Paskiewicza wykonany przez Nikołaja Stiepanowicza Pimienowa, który został usunięty dopiero w 1917. W czasie I wojny swą siedzibę miał tu gubernator i do 08.10.1918 mieściła się niemiecka Rada Żołnierska. W 1918-24 pałac przebudowano wg proj. Mariana Lalewicza na potrzeby Urzędu Rady Ministrów, wykupiono także kamienicę nr 50 na potrzeby pałacu. W 1929 wymieniono 6 figur z attyki na kopie, a 4 pozostałe przerobiono w pracowni Jana Biernackiego. W 1934-6 wyremontowano oficyny, a w 1938 powstał projekt Teodora Burschego, ale przebudowa nie doszła do skutku z uwagi na wybuch wojny. W czasie okupacji działał tu Deutsches Haus, gdzie mieściły się kluby, restauracja i hotel i dzięki temu przetrwał wojnę, jako jedyny pałac w Warszawie, który jest w całości autentyczny, choć został przebudowany w 1941-2 wg proj. Juliusza Nagórskiego i Jana Łukasika. Od 1945 działało tu Prezydium Rady Ministrów. W 1947-52 pałac przebudowano wg proj. Teodora Bursche i Antoniego Jawornickiego, a po jego śmierci zastąpił go Borys Zinserling. Tu podpisano Układ Warszawski w 1955 i układ o normalizacji stosunków Polsko-Niemieckich w 1970. Tutaj odbywały się obrady okrągłego stołu. W 1994 pałac wyremontowano i ustalono rezydencją prezydenta RP. W 1999-2000 dobudowano Ogród Zimowy wg proj. Teresy Dobiszewskiej. Rzeźby Leżących Lwów. Wykonane przez Camilla Landiniego. Ogród. Założony w latach międzywojennych. Mieści się tu fontanna z neobarokowym basenem z lat ’30 XX w., a także niżej figury lwów Piotra Malińskiego z 1822. Dalej jest staw z lat ’30 zesztuczną wysepką z murem oporowym. Oranżeria. Powstała w 1921-4 wg proj. Mariana Lalewicza. Budynek został spalony w 1944 i odbudowany bez zmian. Mała oranżeria. Powstała w 1852-4. Dworek. Powstał w latach ’20 XX w. Stacja transformatorowa. Powstała po wojnie. Pomnik księcia Poniatowskiego. Na tym miejscu w latach 1870-1917 stał pomnik Iwana Paskiewicza, wykonany przez Mikołaja Pimenowa zamiast pomnika Poniatowskiego. Ze składek publicznych ufundowano pomnik księcia Poniatowskiego, który zginął po bitwie pod Lipskiem w nurtach Elsteru. Projekty mieli wykonać Christian Rauch, Karol Schinkel, Bertel Thorvaldsen lub Antonio Canova. Pomnik wyrzeźbił wreszcie w 1826 Thorvaldsen, 7 lat po czasie, i pomnik przywieziono do Gdańska. Do Warszawy skrzynie z pomnikiem przyjechały dopiero w 1829. Ok. roku trwały kłótnie nad formą pomnika i w końcu odlew powstał w 1830-2 w giserni Klaudiusza i Emila Gregoire’ów. Pomnik miał stanąć przed pałacem Namiestnikowskim, ale w dobie zaborów rosyjskich nie było na to szans, mimo, że car wyraził zgodę na wykonanie pomnika (choć Konstanty protestował). W grę wchodziły również pl. Karasia, Saski, Za Żelazną Bramą, Trzech Krzyży, Teatralny lub Ogród Saski. Cokół wykonał Adolf Szuch. I kiedy większość była już gotowa, Mikołaj I przeznaczył jednak teren przed pałacem namiestnikowskim, wybuchło powstanie. Poniatowski miał zostać przewieziony do Modlina i przerobiony na św. Jerzego. W 1840, w czasie porządków w piwnicach twierdzy, znaleziono skrzynie z napisem „Poniatowski”. Pomnik zmontowano i ustawiono, myśląc, że jest to pomnik SAP-a. Car, w czasie wizyty w Modlinie kazał rozebrać pomnik i go zniszczyć, ale przekazał na  prośbę namiestnika pomnik Paskiewiczowi, a ten wywiózł go najpierw do Dęblina, potem do Homla, uświetniając nim swoją rezydencję. W 1922 pomnik wrócił do Polski na mocy traktatu ryskiego. Najpierw stanął na dziedzińcu zamkowym, potem 03.05.1923 na placu Piłsudskiego na cokole wykonanym przez Aleksandra Bojemskiego. Do tego czasu zamiast pomnika Paskiewicza stał posąg Legionisty. Po kapitulacji Warszawy w 1939 pod pomnikiem honory odbierał sam Hitler. 16.12.1944 wyleciał w powietrze z rozkazu von dem Bacha. Po wojnie znaleziono resztki pomnika (dłoń i część płaszcza) w 1951, z zachowanego modelu, państwo duńskie podarowało Polsce nowo odlany pomnik, warunkiem było tylko przysłanie 6 ton brązu. Rząd przeznaczył na ten cel pomnik Wilhelma I w Szczecinie. Wreszcie odlew wykonany przez Paula Lauritza Rasmussena trafił do Łazienek przed Starą Pomarańczarnię 23.02.1952. Na cokole umieszczono napis Odlew ten ofiarowany został Warszawie przez Kopenhagę, stolicę Danii – Ojczyznę Thorvaldsena, twórcy pomnika – w miejsce zniszczonego przez barbarzyńców hitlerowskich oryginału. Od 19.10.1965 znalazł się wreszcie przed pałacem Prezydenckim.            Postać przedstawiona jest w stroju rzymskim na koniu, wzorowany na pomniku Marka Aureliusza w Rzymie. Pomnik Paskiewicza. Stanął z inicjatywy Aleksandra II, na żądanie namiestnika Gorczakowa projekt pomnika wykonał Wołkow, dyrektor Szkoły Sztuk Pięknych. Car kazał szkic przerobić wg własnego uznania i zadecydował, że monument stanie tutaj. Za wykonanie pomnika car obiecał profesorowi Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu aż 20.000 rubli; ten nie dostał jednak nawet połowy. Wreszcie 03.07.1870 o 13:00 car Aleksander II odsłonił pomnik. Co ciekawe, syn Paskiewicza, książę Teodor, sprzeciwiał się wystawienia pomnika i po uroczystości poddał się do dymisji. Pomnik usunięto w 1916, ale cokół stał tu jeszcze do 1922.