Pałac Czapskich

Mapa

Informacje

Wcześniej w tym miejscu stał drewniany dwór Radziwiłłów, zbudowany na terenie aptekarza Pawła Chawłosza. W 1573 Anna Jagiellonka podarowała teren lokajowi królewskiemu Maciejowi Rogackiemu. W 1620 posesję kupił Albrecht Stanisław Radziwiłł, a w 1623 jej właścicielem był już jego brat, Aleksander Ludwik Radziwiłł. Pałac zbudowano w 1680-1705 dla prymasa Michała Radziejowskiego, wg proj. prawdopodobnie Tylmana z Gameren. W 1786 dobudowano jedną oficynę, drugą w 1881, a bramę w 1786. Do budowy bramy wykorzystano orły z poprzedniej bramy z 1765. Kolejnym właścicielem był wojewoda lubelski Adam Sieniawski, który przebudował budynek w stylu baroku w 1713-21. Przy budowie pracowali Kasper Bażanka, Karol Bay, Augustyn Locci. W 1732 pałac sprzedano bankierowi Piotrowi Riaucour, ale ten sprzedał do rok później wojewodzie chełmińskiemu Janowi Ansgaremu Czapskiemu, a w 1742 posiadłość odziedziczył starosta knyszyński Tomasz Czapski. W 1752-62 fasadzie nadano charakter późnobarokowy, dodano orły i figury alegoryczne – pory roku. W 1784 właścicielem został Stanisław Małachowski, rozbudowując posesję o kordegardę i oficyny wg proj. Jana Kamsetzera. Od 1799 Małachowski prowadził tu salon, gdzie jadano piątkowe obiady o 13. Kto się spóźnił, nie mógł już wejść, kimkolwiek nie był. Bywali tu uczeni i literaci. Raz nawet Małachowski, który nie miał poczucia humoru, był ostry i porywczy, wyrzucił więc Staszica za drzwi, zarzucając mu demagogię. Potem mieszkał tu gen. Wincenty Krasiński wraz z urodzonym w Paryżu synem Sigismondem, zwanym Siżysiem, u którego w domu spotykali się Koźmian, Osiński, Morawski, Niemcewicz, Lelewel, Linde, Bentkowski, Gaszyński, Magnuszewski... Były to obiady literackie wzorowane na obiadach czwartkowych, tyle że odbywały się w soboty. Bywał tu również poeta Kajetan Jaxa Marcinkowski, który stanowił przedmiot drwin generała. Po rozebraniu Operalni w 1772 przystosowano największą salę na pierwszym piętrze na potrzeby teatru. W 1810 nabyła pałac Maria Urszula z Radziwiłłów Krasińska, żona Wincentego Krasińskiego. W 1818 pałac przebudowano wg proj. Ch. Aignera, ustawiając na fasadzie figury zdjęte ze zlikwidowanej Bramy Krakowskiej. W 1815 na miejscu starych stajen i wozowni powstały nowe skrzydła. Od 1819 działała tu słynna drukarnia Natana Glucksberga. Ogród przekształcono w 1829 w gazon w formie elipsy. W 1826 mieszkała w pałacu rodzina Chopin’ów na drugim piętrze. Między 1825 a 1831 mieściła się tu Szkoła Przygotowawcza do Instytutu Politechniki, założona przez Stanisława Staszica. Zastała jednak zamknięta w ramach represji popowstaniowych. Był to zalążek Politechniki Warszawskiej. Od 1833 działał tu magazyn mebli Marcina Eichmullera, potem również skład mebli Koenig i Boehnke. W 1844 w skrzydle od ul. Berga (dziś Traugutta) gen. Wincenty Krasiński utworzył Bibliotekę Fundacji Krasińskich. Generał zwoził masy książek z różnych wypraw wojennych. W latach 1851-2 pałac rozbudowano wg proj. Henryka Marconiego, powiększając pomieszczenia na bogate zbiory malarstwa, zabytkowej broni i książek. W 1860 do biblioteki dołączono zbiory zmarłego właśnie Konstantego Świdzinskiego. Wprawdzie Świdziński zapisał zbiór Wielopolskiemu, ale ten wywiózł wszystko do Choborza. Gest ten był oprotestowany przez wszelkie kręgi, hrabia Wielopolski zrzekł się spadku i oddał wszystko Ordynacji Krasińskich. W 1880-1 pałac wyremontowano i odnowiono wg proj. Wincentego Rakiewicza i Juliana Ankiewicza. Dekoracje i wystrój oparto na projektach Jana Kacpra Heuricha i Stefana Szyllera. W 1887 właścicielami zostali Raczyńscy. Biblioteka mieściła się tu aż do 1913, kiedy powstał magazyn na ul. Okólnik, a potem budynek biblioteki. Na przeł. XIX i XX w. mieścił się tu magazyn wyrobów jubilerskich Konstantego Ostrochulskiego i księgarnia Celsa Lewickiego. Przed wojną działała tu kwiaciarnia Garnuszewskiej. W latach .... Cyprian Kamil Norwid uczęszczał na lekcje rysunku. W okresie międzywojennym działał tu skład kawy „Z Kopernikiem”, magazyn mód damskich Myszkorowskiego i magazyn mód Telimena, a także superluksusowy sklep z konfekcją męską Old England. Budynek spłonął w 1939, wraz z kolekcją malarstwa liczącą ponad 300 obrazów. W 1944 pałac częściowo zniszczono, odbudowując po wojnie. W 1948-56 pałac odbudowano wg proj. Stanisława Brukalskiego, mniej więcej według stanu z XVIII w. W 1966 rozebrano oranżerię, wytyczając pasaż Niżyńskiego. W 2004 zespół pałacowy odnowiono gruntownie. Mieści się tu Akademia Sztuk Pięknych. Brama frontowa. Powstała w 1786 wg proj. Jana Kamsetzera. Orły są przeniesione ze starszej bramy z 1752. Żeliwna pompa. Mieści się na dziedzińcu znajduje się z XIX w. z kranem zakończonym głową smoka, wykonana w Fabryce Maszyn i Urządzeń Troetzer & Emmel. Pomnik Bartolomeo Colleoniego dłuta Andrei Verrocchi’a z 1488. Colleoni był kondotierem weneckim, hojnym sponsorem Republiki Weneckiej. Autentyk stoi koło kościoła San Zanipolo w Wenecji, a w 1913 wykonano jego kopię dla Muzeum Miejskiego w Szczecinie do kolekcji słynnych rzeźb. W 1948 Szczecin „podarował” pomnik Warszawie, ale był problem z umieszczeniem go w mieście. Proponowano skarpę nadwiślańską, Muzeum WP lub gdzieś na Powiślu. W 1950 pomnik stanął na dziedzińcu ASP. W 1989 władze miejskie upomniały się o podarek. W końcu kopia wróciła do Szczecina w 2002, a na dziedzińcu ustawiono kopię kopii. Pieniądze na zrobienie kopii (300 tys.) uzbierał sam Szczecin. Pomnik stanął na pl. Lotników. Na oknach oficyny od strony ul. Traugutta znajduje się, zdrapywana co jakiś czas, olbrzymiakolekcja vlepek. W pałacu mieści się zamknięte Muzeum Akademii Sztuk Pięknych, organizujące wystawy czasowe, a w lewej oficynie założono Salonik Chopinów, w miejscu, gdzie mieszkali w XIX w.