Kościół św. Krzyża

Mapa

Informacje

Początkowo stała tu mała drewniana kaplica zbudowana w 1510. 10 lat później Marta, wdowa po rajcy Serafinie Moellerze ufundowała ziemię księżom i może już murowaną kaplicę. W 1526 księżna Anna Mazowiecka potwierdziła nadanie i zwolniła ziemię z podatku; pierwszym kapelanem został Jędrzej Lubański. W 1672 Anna Wolf ufundowała szpital przykościelny; pieniądze na niego dał także Wojciech Oczko. W 1615 z fundacji burmistrza Starej Warszawy, Pawła Zembrzuskiego (podobno potomek Marty Moeller), powstał tu kościół murowany. Nad wejściem umieszczono napis: Dla ratunku dusz swoich i na pamiątkę potomnych. W 1626 biskup Jan Wężyk utworzył tu parafię świętokrzyską, której proboszczem został Baltazar Zembrzuski. Była to mała budowla z kaplicami po bokach, otoczona cmentarzem; była również dzwonnica. Obok stała Kalwaria. Podczas potopu kościół został spalony. W 1651 księży misjonarzy sprowadziła Maria Ludwika Gonzaga, a 01.12.1653 oficjalnie wprowadzono ich do kościoła. W 1677 założono przy kościele seminarium duchowne, a rok później dokupiono od paulinów Folwark Świetokrzyski, dziś między Nowogrodzką i Wspólną. W 1679-96 zbudowano tu nowy kościół, wg planów Józefa Szymona Belottiego z fundacji Michała Radziejowskiego, biskupa Jana Małachowskiego, Franciszka Prażmowskiego, biskupa przemyskiego Jana Zbąskiego, bp poznańskiego Stefana Wierzbowskiego i Kazimierza Szczuki. Budowę wspomagał również Jan III Sobieski. Wbudowanie kamienia węgielnego dokonał Jakub Sobieski. Budowa wciąż napotykała problemy finansowe, które naprawiali byli różni dobroczyńcy. 14.10.1696 książę prymas Stefan Radziejowski konsekrował kościół. Dla upamiętnienia tego faktu w ścianę północnego ramienia transeptu wmurowano marmurową tablicę z łacińskim napisem, zachowaną do dziś. Budowa kościoła kosztowała 800.000 florenów. W 1700 dobudowano kaplicę NMP na południowej ścianie prezbiterium. Od 1704 zaczęto odprawiać tu tzw. Gorzkie Żale, nabożeństwo pasyjne zainicjowane przez ks. Barłomieja Tarłę. W 1705 Radziejowski dał pieniądze na kopułę, ale architekci orzekli, że fundamenty są zbyt słabe i nie da rady jej nałożyć. Fasadę dobudowano w 1726-37 wg proj. Józefa Fontany, którego później poprawił Joachim Daniel Jauch. W 1728 nałożono jednak hełm północnej wieży. Figury św. św. Piotra i Pawła, Wiary i Nadziei, anioły, putta, krzyż na szczycie i geniuszy wykonał Jerzy Plersch. Odbyła się tu uroczysta spowiedź i komunia przed koronacją Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po koronacji odśpiewano Te Deum. Podczas drogi w towarzystwie podskarbiego Teodora Wessla, ten drugi rozrzucał zwyczajowo pieniądze, ale „nieczęsto rozrzucał”... W tamtych czasach spotykała się tu cała warszawska śmietanka na sumie o 12, tzw. leniuszku. Planowano nawet przenieść tu archikatedrę, ponieważ odbywały się tu pogrzeby Małachowskiego, ks. Józefa Poniatowskiego, Pięciu Poległych, ale i sesja poświęcona Konstytucji 3 Maja, tu spowiadał się i przyjął komunię przed koronacją Stanisław August (24.11.1764). W 1731 ustawiono w kościele organy warsztatu Zadorskiego, a w 1760 położono nową posadzkę. W 1764 również piorun zniszczył jedną z wież, ale dopiero w 1792 podjęto remont dachu i wież. Od 1765 odbywały się tu uroczystości nadania Orderu św. Stanisława. W drugiej poł. XVIII w. odprawiano ponadto nieco szokujące „msze szulerskie” przez księdza Sierakowskiego, który miał słabość do hazardu i przegrywał w karty z gen. Miączyńskim, który nie chciał grać o pieniądze, bo nie ufał Sierakowskiemu, tylko za przegrane kazał odprawiać śpiewane msze. Jedną z najwspanialszych uroczystości była rocznica podpisania Konstytucji i wmurowania kamienia węgielnego pod Świątynię Opatrzności. Odbyło się to 03.05.1792, papież Pius VI wydał specjalne zezwolenie na przesunięcie uroczystości św. Stanisława o 5 dni wcześniej. Było to jakby posiedzenie sejmowe, wpuszczano tylko za okazaniem biletu. Wojsko obstawiło ulicę, a ok. 9:00 przybył król ze świtą. Uroczyście przemawiali marsz. Małachowski, marsz. Mniszech i ks. Sapieha, po czym nastąpiło ucałowanie dłoni królewskiej. Po uroczystościach odprawiono mszę, po której procesja przeszła do alei Ujazdowskich w otoczeniu wojska i gapiów wyglądających przez okna kamienic. W marcu następnego roku odprawiono mszę po śmierci Ludwika XVI, a w drugą rocznicę jakobini demonstrowali pod kościołem. 17.04.1794 toczyły się przed kościołem zacięte walki, w skutek których uszkodzono podjazd z balustradą; pułk Działyńskiego w liczbie 400 osób pod dowództwem płk Filipa Haumana natknął się tu na wojsko rosyjskie gen. Miłaszewicza. Walka zaczęła się o 8 rano, później warszawskie dzieci przyturlały zdobyczną armatę pod kościół dla pułku. Pojawił się również Kiliński na czele mieszczan. Ostrzał z wież i determinacja spowodowała wycofanie się wroga. 19.11.1794 odbyła się tu uroczysta msza z T. Kościuszką w związku z odstąpieniem Rosjan z Warszawy. 19.11.1813 odbyło się nabożeństwo żałobne za ks. Józefa Poniatowskiego. Katafalk zaproj. Zygmunt Vogel razem z Kostką Potockim: na cokole stał postument z karabinów, na którym stała trumna wsparta na sfinksach, ozdobiona krucyfiksem i czakiem. Na przodzie widniał portret księcia. Kolejna uroczystość odbyła się w związku z powrotem ciała księcia do Warszawy: 09.09.1814 trumna wjechała od strony Woli i ludność powoli przyłączała się do konduktu, pod kościołem zebrany był już spory tłum. Generał Sokolnicki wygłosił płomienną mowę, a ciało złożono na katafalku proj. Hilarego Szpilowskiego i dekorowanego przez Vogel’a: był to czworobok z kolumnami doryckimi, z płonącą urną, symbolizującą nieśmiertelność. Gen. Wincenty Krasiński dał ze swej zbrojowni zbroje, ułożono 4 ostrosłupy z karabinów, na których płonęły bomby, a bagnety służyły za knoty. 10.09 odbyła się uroczysta msza, na której kazanie wygłosił Woronicz, a samo nabożeństwo prowadził bp Zambrzycki. Po mszy zaniesiono trumnę do kościoła dolnego, gdzie spoczywała do 1817, kiedy zdecydowano przenieść zwłoki na Wawel, przez co 17.07 odprawiono kolejną mszę w przytomności księcia Konstantego, gen. Krasińskiego i olbrzymich tłumów. W 1821 odbyły się tu 2 kolejne uroczyste pogrzeby: Stanisława Kostki Potockiego (26.09) i gen. Stanisława Mokronowskiego (06.11). Na obie uroczystości katafalki projektował Z. Vogel. W 1823 odbył się następny uroczysty pogrzeb, Adama Kazimierza Czartoryskiego, którego zwłoki sprowadzono w kwietniu: przed kościołem odbyła się parada wojskowa, podczas mszy śpiewał chór pod batutą Elsnera, a J.U. Niemcewicz wygłosił mowę. Wspaniały katafalk projektował Vogel. Zniszczone w 1794 balustrady rozebrano dopiero w 1818. Wtedy właśnie przeprowadzono remont pod okiem Ch. Aignera: odbudowano schody, pobielono fasadę, pomalowano szczyty wież. Na schodach stanęły postaci ewangelistów dłuta Plerscha, zastąpione w 1858 rzeźbą Chrystusa (Pruszyńskiego). Nowy wygląd świątyni nie spodobał się Warszawie, nawet sam książę Konstanty uznał swój rozkaz za mało gustowny. W latach 1807-10 dolny kościół służył jako skład wina dla wojska. Organizowano tu także kwesty dobroczynne. W 1825 przebudowano kaplicę NMP, aby stworzyć oprawę dla pomnika nagrobnego Adama Czartoryskiego. Prace pod nadzorem Henryka Marconiego trwały aż do1836, kiedy również wyremontowano lewą wieżę. Od 1837 Adam Idźkowski prowadził renowację wnętrza kościoła. Ze względu na kłopoty finansowe zrezygnowano z daleko idących zmian proponowanych przez architekta. W 1850 poszerzono chór muzyczny wg proj. Henryka Marconiego, dekoracje sztukatorskie wykonał Ferrante Marconi i wstawiono organy wykonane we Wrocławiu przez Roberta Müllera. W 1861 w nocy odprawiono potajemnie mszę za pięciu poległych manifestantów z 27.02. W 1867 poprawiono odchylającą się lewą wieżę; pracami kierował Julian Ankiewicz. W 1872 odbył się tu bardzo uroczysty pogrzeb Moniuszki. W drugiej poł. XIX w. kościół stał się bardzo popularny wśród bogatych warszawiaków: wszyscy bywali na „leniuszku”, czyli mszy niedzielnej o 12. popularne były również msze wielkopiątkowe i nabożeństwa bożonarodzeniowe; w czasie jednej z nich, w 1881 o 12, zdarzył się wypadek: ktoś krzyknął „złodzieje, pali się, kościół się wali”, co w ogromnym tłumie spowodowało stratowanie 30 osób, a 28 było rannych. 17.05.1884 po raz pierwszy w Polsce wykonano próbę oświetlenia gazowego; próba wypadła bardzo dobrze. W 1888 wymontowano zegar z wieży i przeprowadzono jakieś prace remontowe. W 1899 odbyło się nabożeństwo w rocznicę śmierci Słowackiego: do prezbiterium wpuszczano z biletami, na katafalku ustawiono popiersie pisarza. Na mszy zgromadził się kwiat inteligencji polskiej. 22.12.1900 odbyła się tu msza z okazji jubileuszu 25-lecia pracy Sienkiewicza. Mszę celebrował ks. bp Ruszkiewicz, śpiewał chór ‘Lutnia’ i to wtedy darowano mu majątek w Oblęgorku i nadano honorowe członkowstwo Komitetu Kasy Literackiej. Wieczorem odbyło się przedstawienie w Teatrze Wielkim, a wieczór zakończył raut w Resursie Obywatelskiej. W 1909 wymieniono tynki, nareperowano hełmy wież, przeprowadzono konserwację rzeźb, wymieniono drewnianą konstrukcję dachu i pokryto go blachą miedzianą. Pracami kierował Roman Kowalski i Józef Czajkowski. Równocześnie zainstalowano w kościele elektryczność. Wnętrze odnowiono w 1915, choć Niemcy, wychodząc z Warszawy zabrali jednak dzwony, piszczałki z organów i blachę z dachu. 03.05.1916 wmurowano w ścianę lewego transeptu tablicę zaproj. przez Stefana Szyllera, upamiętniającą 125 rocznicę uchwalenia Konstytucji. 25.01.1918 misjonarze powrócili do kościoła. W 1925 powiększono znów chór, a w 1928 pokryto na nowo blachą dach, zamiast prowizorycznej dachówki. W 1931 odnowiono kaplicę NMP. W 1929 odbył się tu pogrzeb śpiewaczki operetkowej Wiktorii Kaweckiej, której trumna, mimo stycznia, udekorowana była żywymi fiołkami. W kwietniu 1937 odbył się w kościele pogrzeb Karola Szymanowskiego, po mszy ciało przewieziono na Skałkę do Krakowa. Rok 1939 przyniósł pierwsze zniszczenia: 18.09 granat wybuchł w transepcie, a 24.09 wpadła bomba niszcząc ołtarze. 03.10.1939 cała załoga kościoła została aresztowana, a zostawiono tylko emerytowanego księdza Jana Dihma. Księży wypuszczono po 2 tygodniach. W kościele dolnym tymczasem mieścił się szpital polowy. W 1944 aresztowanie się powtórzyło i wywieziono księży do Gross-Rosen. W 1944 kościół poważnie zniszczono w czasie walk, wybuchł tu również Goliath. Kościół przechodził z rąk do rąk, wewnątrz toczyły się zacięte walki. Hitlerowcy zamknęli się w kaplicy NMP, a wewnątrz walczyły oddziały kompanii Grażyna ze zgrupowania Harnaś. Kilka dni później, ludzi którzy schronili się w dolnym kościele Niemcy wypędzili i prowadzili przed czołgami jako żywą tarczę. 06.09 Niemcy odbili kościół i wprowadzili do dolnego kościoła Goliaty, które eksplodując zniszczyły wnętrze. Po kapitulacji, hitlerowcy wysadzili jedną z wież. Kiedy figura Chrystusa spadła na bruk, palcem pokazywała dokładnie napis „sursum corda”, czyli „ w górę serca”. Odebrano to jako nową nadzieję. Kościół odbudowano w 1945-53 ze składek parafian i polonii amerykańskiej, a Naczelna Rada Odbudowy Warszawy dała na ten cel 6.000.000 zł. Nowe figury apostołów w piaskowcu wykonali Zofia Woźna i Adam Roman. Pracami odbudowy kierował Bruno Zborowski, potem Karol Szymański. W 1965 ostatecznie zakończono remont, także we wnętrzu. W 2001 odnowiono wieżę i fasadę. Od 2002 świątynia nosi miano Bazyliki mniejszej. Barokowa budowla zbudowana jest na planie krzyża i taki właśnie wygląd ma kościół górny. W 1700 dostawiono do prezbiterium kaplicę NMP. Fasada ma 2 wieże i dwubiegowe schody, na szczycie których stoi figura Chrystusa dźwigającego krzyż z 1898. Łaciński napis na tablicy nad wejściem głosi w tłumaczeniu: Bogu z krzyża królującemu świątynia ta pod wezwaniem Krzyża przynoszącego zbawienie przez Jana III, króla polskiego, od fundamentów wzniesiona, dopiero za panowania Augusta III, bogobojnego, pokój miłującego, wielkodusznego, najszlachetniejszego króla i dostojników państwowych kosztem dokończenia w roku od Zbawienia świata 1756. Po wojnie wprawdzie odkuto go z błędami i złą datą, ale o to z grubsza chodziło. W wieżach stoją figury św. Piotra i św. Pawła. We wnętrzu znajdujemy na drugim filarze nawy pd. pomnik z sercem Fryderyka Chopinaz 1880 wg życzenia kompozytora, przeniesione tu z paryskiego Pere-Lachaise i początkowo 30 lat spoczywało w katakumbach, dopiero wtedy Leonard Marconi wykonał płytę za pieniądze Towarzystwa Muzycznego, a 12.01.1945 Niemcy wyjęli puszkę z sercem, jednak przekazali ją z powrotem biskupowi w Milanówku, pomnik Juliusza Słowackiego z 1900 wyk. Jan Woytyga,epitafium Władysława Reymonta z 1897 wyk. Zygmunt Otto z jego sercem, a także pomnik Józefa Ignacego Kraszewskiego (który był tu chrzczony) z 1897 wyk. Jan Kryński z inicjatywy zecerów Kuriera Warszawskiego wg proj. Andrzeja Pruszyńskiego i nagrobek z jego sercem z 1925 (Niemcy zniszczyli pomnik). W nawie pn. mamy pomnik Bolesława Prusa z 1912, epitafium malarza Ignacego Jasińskiego z 1878, pomnik poety Adama Pługa z 1905 z fundacji Hortensji Lewenthal wyk. Pius Weloński, nagrobek rzeźbiarza Andrzeja Pruszyńskiego z 1895 wyk. Pius Weloński, grób Stanisława Małachowskiego – wprawdzie ciało złożono tu, ale z braku miejsca pomnik zaproj. przez Thorvaldsena a wykonany w Rzymie przez Laboureur’a trafił do katedry św. Jana. Ażurowa, kuta w żelazie, jedyna w Polsce tego typu ambona z 1698 i zespół krat z fundacji Henryka Monmejana, wykonanych przez Mikołaja Tetara w 1698 za 3000 imperiałów. Tetar wykonał również w 1727 balustrady balkonów w hełmach wież. Ołtarz główny ufundował biskup chełmiński Teodor Potocki herbu Pilawa (herb w cokole), a wykonał w 1700 elbląski snycerz Matys Hankis. 23.08.1944 ołtarz runą, obecny jest jego dość wierną kopią, wykonaną w 1960-72 przez Władysława Dziadkiewicza. Pośrodku ołtarza wisiał obraz „Ukrzyżowanie” Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego z 1700, jednak w 1939 został zniszczony i zrekonstruowany dość swobodnie w 1970 przez Stanisława Korczak-Komorowskiego i Marię Słoniowską-Ciechomską. Ci sami artyści wykonali małe obrazki po bokach ołtarza. Ołtarze boczne po stronie północnej to św. Trójcy i Najświętszego Sakramentu (Później został nazwany Bożego Ciała, ufundowany został przez starościnę stężycką Helenę z Tarłów Gozdzką w 1720-4, a wykonali go Jan Seffrens i Michał Brozen, snycerze elbląscy i warszawski Jan Bernatowicz. W ołtarzu herb Tarłów, a obok znajduje się grób bp Bartłomieja Tarły. Na dole, obok aniołów figury św. Piotra i św. Pawła, a u góry ojców kościoła z obrazami Wieczerza Pańska Smuglewicza i Trójca Święta. Obrazy zniszczono w 1939, a cały ołtarz w 1944), Rozesłania Aniołów (później św. Wincentego a Paulo, rekonstruowany po wojnie. Obraz Kazanie św. Wincentego Czechowicza z 1730, po runięciu kościoła w 1944 obraz wydobyto i w 1953 Julian Hermel pieczołowicie odrestaurował obraz. Sam ołtarz zrekonstruowano w 1955-60 przez Władysława Dziadkiewicza) oraz św. Rocha i św. Sebastiana. Po stronie południowej zaś są to ołtarze św. Felicissimy i św. Genowefy (proj. Tylmana z Gameren z fundacji kardynała Radziejowskiego, a konsekrowany przez bp Antoniego Mdzewskiego 10.07.1704. W grupie rzeźbiarskiej św. Katarzyna (z kołem), św. Barbara z wieżą, św. Dorota z koszem kwiatów, św. Agnieszka z barankiem. Na górze krzyż z wężem miedzianym adorowanym przez anioły. Kiedyś stał tu srebrny relikwiarz ze szczątkami św. Felicissimy, sprowadzonymi z Rzymu przez Radziejowskiego w 1697, ale oddano go na potrzeby insurekcji kościuszkowskiej. W 1938 umieszczono tu obraz Serce Pana Jezusa z fundacji Julii i Wiktora Cichockich. W 1938 również umieszczono tu nowe tabernakulum), św. Karola Boromeusza (później św. Józefa z XVIII w. Obraz Boromeusza ufundował w 1722 Karol Nollet, figury rzeźbiarza Bernatowicza) oraz św. Michała Archanioła i Wszystkich Aniołów (Ozdobiony figurami Rafała Archanioła i Anioła Stróża, a także obraz św. Michała Archanioła w srebrnych sukniach, ufundowanych przez złotnika Marcina Sokołowskiego. Na mensie obraz św. Filomena z 1938 pędzla Henryka Zabiełły). Ołtarze zostały w 1938 pozbawione zabytkowych obrazów, ponieważ wymieniono je na nowe. W pd. ramieniu transeptu stoi ołtarz Najświętszego Sakramentu z 1698, w pierwszej kaplicy pd. ołtarz św. Michała Archanioła z ok. 1700, a w drugiej ołtarz św. Józefa z ok. 1730. Znajdziemy tu również chrzcielnicę z XVII w., stalle z 1886, organy z 1927 (największe w Warszawie) i sporo obrazów z XVII – XX w. W kościele mieści się dużo epitafiów i nagrobków z których najstarsze pochodzą z końca XVII w.; np. nagrobek Piotra de Noyers z 1693 (sekretarz Ludwiki Marii, późniejszy misjonarz), tablica pamiątkowa Kazimierza Szczuki z 1694 (biskup chełmiński, dobroczyńca kościoła), nagrobek Michała Bartłomieja Tarły z 1716 (proboszcz kościoła, wizytator prowincji misjonarzy, biskup poznański) wykonany z marmuru dębnickiego z nieudolnie rzeźbionym popiersiem biskupa, wyżej kartusz z herbem Topór, epitafium kardynała Michał Radziejowskiego dłuta Karola Bay’a z 1719-22 wg proj. Kacpra Bażanka z Krakowa, nagrobek Adama Kazimierza Czartoryskiego z 1825 wg proj. Hilarego Szpilowskiego w kaplicy NMP, przebudowanej na potrzeby grobu przez córkę Zofię z Czartoryskich Zamoyską i z tablicą dodaną w 1931 przez prawnuka, nagrobek Józefa i Antoniny Żwanów z 1886, w stylu grobu Czartoryskiego, pomnik Polikarpa Girsztowta (chirurg i prof. medycyny) ufundowany przez uczniów i przyjaciół, a rzeźbę w piaskowcu wykonał jako piramidę w 1879 przez Kazimierza Ostrowskiego. Są tu również tablice ku czci formacji poległych w czasie II wojny: płyta pamiątkowa żołnierzy 2 Pułku Ułanów Grochowskich im. Gen. Dwernickiego, płyta 2 Pułku ułanów –legionistów i 2 Pułk szwoleżerów rokitnickich, płyta poświęcona oficerom i żołnierzom 1 pułku ułanów krechowieckich. Dzieła malarskie w kościele reprezentują: portret fundatorki królowej Ludwiki Marii z ok. 1656 pędzla zapewne Justusa Egmonta lub innego malarza francuskiego, 2 obrazy szkoły włoskiejZwiastowanie NMP i św. Hieronim, obrazy Alfreda Schouppego, czyli 40 malowideł w stallach, obraz św. Tadeusza Judy Pii Górskiej z 1938, obraz św. Józef z 1948 namalowany przez Adolfa Hyłę. Inne zabytki to chrzcielnica z czarnego marmuru, dębowe stalle z poł. XIX w., organy z 1727-31 z fundacji księdza Michała Walthara, wykonane przez Zadorskiego. Całą architekturę organów zaprojektował Henryk Marconi, a instrument wykonał we Wrocławiu Robert Muller. W 1925 dokupiono w Salzburgu nowe organy, ale zostały one częściowo zniszczone w 1944. W zakrystii zespół szaf z XVII-XIX w. i XVII-wieczny lawaterz. W kościele dolnym chowano zmarłych, najpierw misjonarzy i siostry miłosierdzia, później również bogatych i zasłużonych mieszkańców. Pogrzeb Marii Czapskiej był wprawdzie symboliczny, ale za to jaki: jej mąż, starosta knyszyński Tomasz, zażyczył sobie, żeby wokół katafalku stało 51 ubogich z gromnicami i 12 dzieci w specjalnie uszytych strojach. Oznaczało to 51 lat życia Marii i 12 jej dzieci. Każda z osób miała na szyi medal z nazwiskiem zmarłej i prośbą o modlitwę. W kościele dolnym mieści się dziś prezbiterium i transept. Ołtarze dolne to Ogrojec z grupą Ukrzyżowania na mensie (pod krzyżem Matka Boska i św. Jan), niżej Grób Pański – to ołtarz główny. Ołtarz południowy jest p.w. MB Bolesnej, a północny p.w. św. Marii Magdaleny. Drewniane figury pochodzą z XVIII w. Chrystus dźwigający krzyż – Sursum Corda. Powstał na zamówienie Andrzeja Zamoyskiego w cemencie w 1858; rzeźbę wykonał Andrzej Pruszyński. Jej brązowy odlew wykonał Pius Wieloński w 1898 po zniszczeniu przez nieznanych sprawców betonowego odlewu w 1897. Brązowy odlew sporządzono w Rzymie, a pierwotną figurę umieszczono na grobowcu Lubomirskich w Kruszynie. Cokół zaprojektował Stefan Szyller. W czasie powstania warszawskiego została strącona, stając się symbolem upadku miasta, ale wzniesiony nadal palec wskazywał nadzieję. W czasie wojny wywieziono figurę do Nysy, wraz z pomnikiem Kopernika. Z powrotem odsłonięto ją 22.07.1945. Klasztor Misjonarzy. Misjonarzy sprowadziła z Francji w 1633 przez królową Ludwikę Marię. W 1677 założono tu seminarium duchowne. Budynek zakonu na gruntach zwanych Folwarkiem Świętokrzyskim ukończono w 1696. W 1735 powstał na tyłach kolejny budynek, a ok. 1740 powstało skrzydło wschodnie, mieszczące aptekę i furtę wejściową. W 1784 powstała kolejna część budynku od ul. Berga (Traugutta) ze szkółka parafialną, domem zakonnym i biblioteką. W 1864 carat skasował zakon i wyburzono część klasztoru w 1866, tworząc dzisiejszą ul. Traugutta. Prace nad nowym budynkiem dla III Gimnazjum Męskiego prowadzone były wg proj. Bolesława Podczaszyńskiego w 1867-8. W 1915 miejsce gimnazjum zajęła inna szkoła, Gimnazjum im. Św. Stanisława Kostki. W 1918 Misjonarze powrócili. W 1944 klasztor częściowo spłonął i w 1945 odbudowano go w uproszczonej postaci. Co ciekawe, zachował się tu jeden z nielicznych w Warszawie stropów polichromowanych ornamentem łańcuszkowym, ale w 1951 był konserwowany i potem... zaginął. W odbudowanym budynku nadal urzędują zakonnicy, do spółki z Instytutem Filozofii UW. Ławeczka Chopina. Jedna z 14 ławek, które wystawiono w miejscach związanych z Chopinem w związku z Rokiem Chopinowskim 2010. Pomysłodawcą i projektantem był prof. Jerzy Porębski. Ławka ma akumulator żelowy, żeby grać nawet w temp. -40 stopni. Niestety na ławce północ pomylona jest z południem.