Kościół Reformatów św. Antoniego Padewskiego

Mapa

Położenie

Dzielnica
Śródmieście
Osiedle
Śródmieście Północne
Ulica
Senatorska

Informacje

Reformatów sprowadził do Polski w 1623 Zygmunt III Waza, który interweniował w tej sprawie u papieża Grzegorza XV. Początkowo ziemię otrzymać mieli karmelici, ale król zmienił zdanie. 04.10.1623 król osobiście, wraz audytorem papieskim Giovannim Altierim, późniejszym papieżem Klemensem X, rozpoczął budowę kościoła. Zygmunt III nadał mu imię św. Antoniego Padewskiego w podziękowaniu za zdobycie Smoleńska, które zostało zdobyte w dniu święta patrona. W 1635 stanęła tu drewniana świątynia, poświęcona 13.05, którą zastąpiła murowana w 1671-81 z fundacji kasztelana wojnickiego Stanisława Leszczyńca-Skarszewskiego, zbudowana pod kierunkiem Franciszka Czosłowicza. Wcześniej, w 1657 wojska Rakoczego splądrowały kościół. Wokół kościoła mieścił się cmentarz, zamknięty w 1784. W małym domku obok kościoła rekolekcje odbywali królowie: Jan III Sobieski, August II i III, a także żona Augusta III, Maria Józefa, która spędzała tu dużo czasu na modlitwie. W 1813 zawaliło się sklepienie. Porządny remont nastąpił jednak dopiero w 1872. W 1944 kościół spalono, odbudowano go w 1956 pod kierunkiem Karola Szymańskiego.Zachowały się krużganki z 1791, razem z kratą z 1785. Krużganki owe powstały w dość nieoczekiwanych okolicznościach: król SAP pewnego dnia niespodziewanie odwiedził klasztor, czym wzbudził w nieprzygotowanych zakonnikach popłoch. Jednak był on na tyle przewidujący, że przywiózł całą zastawę ze sobą i kazał służbie przygotować ucztę w refektarzu. Pod koniec wizyty podarował zakonnikom całą srebrną zastawę na 50 osób. Zakonnicy szybko sprzedali srebro, a za uzyskane pieniądze wystawili krużganki. Mieści się w nich wiele epitafiów i tablic pamiątkowych, od XVIII w. aż do 1945. Przed kościołem stoi figura Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny z 1851 dłuta Antoniego Messinga.Na fasadzie tablica z łacińskim napisem Bogu Najlepszemu Najwyższemu. Świętemu Antoniemu Padewskiemu, tej świątyni opiekunowi [i] patronowi, [kościół] poswięcony Roku Pańskiego 1676. We wnętrzu ołtarz św. Józefa z 1756, ufundowany przez Augusta III i jego żonę; epitafia i droga krzyżowa z drugiej poł. XVIII w. Zachowały się również sztukaterie i kraty. Po wojnie część wyposażenia sprowadzono z kościoła w Podgórzynie na Dolnym Śląsku. Są także kaplice Najświętszej Marii Panny z 1670, przebudowana z 1781, św. Antoniego z 1750, św. Rodziny z XIX: początkowo był to skarbiec i Serca Pana Jezusa z pocz. XX w.: obecnie jest to zakrystia.